-
1 алыштыру
перех.1) меня́ть, поменя́ть, поменя́ться, обме́ниваться/ обменя́ться, променя́ть (что, кого) (собаку, машину, гараж на гараж, вещи на что) || ме́на, обме́нэш урынын алыштыру — меня́ть ме́сто рабо́ты
алыштыру пункты — пункт по обме́ну (чего-л.)
2) переменя́ть/перемени́ть, сменя́ть/ смени́ть (квартиру, работу, профессию, адрес, повязку на ране, номер телефона) || переме́на, сме́напаспортны алыштыру — сме́на па́спорта
3) разме́нивать/разменя́ть ( шахматные фигуры) || разме́н4) подме́нивать, подменя́ть/подмени́ть, заменя́ть/замени́ть ( оригинал подделкой) || подме́н, подме́на, заме́на5) сменя́ть/смени́ть, заменя́ть/ замени́ть ( уставших коней другими); меня́ть, поменя́ть || ме́на, сме́на, заме́наиске детальләрне яңага алыштыру — замени́ть ста́рые дета́ли на но́вые
нәселсез сарыкларны нәселлегә алыштыру — меня́ть беспоро́дных ове́ц на поро́дистых
тексттагы берәр сүзне алыштыру — заме́на како́го-либо сло́ва в те́ксте
6) изменя́ть/измени́ть, переменя́ть/перемени́ть, меня́ть, сменя́ть/смени́ть (фамилию, название улицы)7) сменя́ть/смени́ть, замеща́ть/замести́ть, подме́нивать/подмени́ть, заменя́ть/замени́ть (кого, что); заступа́ть/заступи́ть на ме́сто ( кого) || сме́на, замеще́ние, заме́на, подме́на, подме́нфизик хезмәтне техника алыштыра бара — физи́ческий труд постепе́нно сменя́ет те́хника
ялга китүче директорны алыштыру — замести́ть уше́дшего в о́тпуск дире́ктора
8) заменя́ть/замени́ть ( что); быть (явля́ться, служи́ть) заме́ной (замени́телем) ( чего) || заме́нагрипп булганда кишер сарымсак белән суганны алыштыра ала — при гри́ппе морко́вь мо́жет замени́ть чесно́к и лук
9) в ф. инфинитива алыштырырга на обме́н (сме́ну, разме́н, заме́ну, измене́ние, подме́н, подме́ну, замеще́ние)алыштырырга риза булу — согласи́ться на обме́н
алыштырырга китерелгән әйберләр — ве́щи, привезённые для обме́на
10) в знач. нареч. алыштырып в обме́н (взять что, кого)11) с некоторыми сущ. образует глаголы с приставкой пере-атның дагасын алыштыру — перекова́ть коня́
исемен алыштыру — переименова́ть
киемне алыштыру — переоде́ться
квалификацияне алыштыру — переквалифици́роваться
урыннарын алыштыру — переста́вить
җиһазны алыштыру — переобору́довать; переоснасти́ть
•- алыштырып алу
- алыштырып бетерү
- алыштырып кую••алыштырган (алыштырып куйган) кебек — сло́вно (бу́дто, как бу́дто, то́чно) подмени́ли
-
2 киңәйтү
перех.1)а) ши́рить, уширя́ть/уши́рить, расширя́ть/расши́рить (канал, тоннель, коридор, дорогу, улицу и т. п.) || расшире́ние, ушире́ние (колеи, рамы, плуга)б) расширя́ть/расши́рить, увели́чивать/увели́чить (владения, посевную площадь и т. п.) || расшире́ние, увеличе́ниеэш урыннарын киңәйтү — расширя́ть рабо́чие места́
в) в разн. знач. расширя́ть/расши́рить (учебную программу, сеть школьных учреждений, кругозор, знания и т. п.)сүзнең мәгънәсен киңәйтү — расшире́ние значе́ния сло́ва
г) спец. расширя́ть/расши́рить, разде́лывать/разде́лать (обработкой, отверстие)д) ши́рить, расширя́ть/расши́рить, развёртывать/разверну́ть, развива́ть/разви́ть (торговлю, экономическое и культурное сотрудничество, борьбу за мир)хикәяне повесть итеп киңәйтү — разверну́ть расска́з в по́весть
2) прям.; перен. раздвига́ть/раздви́нуть (рамки, пределы, границы чего-л.) || раздвига́ние, раздвиже́ниесафларны киңәйтү — воен.; спорт. раздви́нуть ряды́
фәнни тикшеренү чикләрен киңәйтү — раздви́нуть грани́цы нау́чных иссле́дований
3) раздава́ть/разда́ть, расши́рить, растя́гивать/растяну́ть (сапоги на колодке, льняные ткани) || расшире́ние, растя́гивание•- киңәйтеп җибәрү -
3 шикле
прил.1)а) подозри́тельный, внуша́ющий подозре́ние, опасе́ниешикле кеше — подозри́тельный челове́к; подозри́тельная ли́чность
б) подозрева́ющий, недове́рчивый (взгляд, характер)2) сомни́тельный, подозри́тельный, предосуди́тельный, неблагови́дный (о прошлом, о репутации и т. п.)шикле юлга басу — встать на сомни́-тельный путь
шикле метод куллану — испо́льзовать подозри́тельный ме́тод ( работы)
3) сомни́тельный, нея́сный, не совсе́м поня́тный ( случай правописания)хатның шикле урыннарын кабат-кабат укыды — сомни́тельные (непоня́тные) места́ в письме́ чита́л и перечи́тывал
4) см. шик астындагы кешешикле кешеләр исемлеге — спи́сок неблагонадёжных
шикле дип исәпләү — счита́ть неблагонадёжным
5) в функ. сказ. сомни́тельно, маловероя́тно; вряд ли; ви́лами на воде́ (по воде́) пи́санобу китапның быел чыгуы шикле — вряд ли в э́том году́ вы́йдет э́та кни́га
См. также в других словарях:
иҗтимагый — с. кит. 1. Җәмгыятькә караган, шуңа бәйләнешле 2. Бөтен кешелек катнашында тудырыла, үтәлә, эшләнә торган и. җитештерү. Бөтен җәмгыятьнеке, барлык кешеләрнеке, күмәк 3. Зарур, әһәмият сүзләре белән килгәндә: бөтен җәмгыять өчен и. зарур эш вакыты … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
изолиния — Географик картада берәр зурлыкның бер үк күрсәткечле урыннарын тоташтыра торган сызык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кештәк — Өске һәм эчке киемнәрнең тиешле урыннарын киңәйтү һ. б. ш. максатлар өчен тегелеп куела торган өчпочмак яки ромб форм. тукыма кисәге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
метатеза — лингв. Сүздәге ике авазның яки иҗекнең урыннарын алмаштырып әйтү күренеше (мәс. абзар – азбар, кырмыска – кымырыска) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пластырь — 1. Яралы яки үлекләгән һ. б. ш. урыннарга ябу өчен тукыма кисәгенә сыланган ябышкак дару 2. Көймә, кораб һ. б. ш. ның тишелгән урыннарын вакытлыча каплый торган тыгыз киндер җайланма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пункция — Авыруны билгеләү яки дәвалау максатыннан чыгып, кан тамырларын яки тәннең башка урыннарын кадап тишү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
радар — Радиолокация методы белән төрле объектларның урыннарын табу һәм билгеләү җайланмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
радиолокатор — Радиолокация методы белән төрле объектларның урыннарын табу һәм билгеләү җайланмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыгу — (СЫГЫЛУ) – I. 1. Кысып, эчендәге суын чыгару 2. Керне тиз һәм җиңелчә генә юып алу 3. күч. Берәүләр берәр нәрсәне көчләп алу 4. Әдәби әсәрнең һ. б. әһәмиятсезрәк урыннарын төшереп калдырып нык кыскарту. II. СЫГУ – 1. Сыгылмалы нәрсәләрне бөгү 2.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төзәтмә — и. Әйтелгән сүзләрнең яки язылганның дөрес булмаган урыннарын төзәтә, дөресли торган үзгәреш, өстәмә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шпаклевка — 1. Буяласы урынның тишек ярыкларын каплау, тигезсез урыннарын тигезләү, сылау өчен әзерләнгән измә 2. Шундый измә белән сылау, тигезләү эше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
